Een van de belangrijkste beperkingen van het materialisme is het gebrek aan adequate instrumenten om subtiele en complexe verschijnselen zoals bewustzijn, esthetische ervaring en de betekenis van het menselijk bestaan te verklaren. Deze immateriële aspecten van de mens kunnen niet simpelweg worden gereduceerd tot elektrische processen in de hersenen of chemische reacties, omdat ze een interactie impliceren tussen de fysieke en metafysische dimensies.
Bovendien stuit de materialistische visie op onoverkomelijke grenzen bij het aanpakken van aspecten van het universum, zoals de oorsprong van het leven, de vrije wil en de diepgaande betekenis van het bestaan.
Gelukkig heeft de komst van de kwantumfysica geleid tot ontdekkingen die deze reductionistische visie in twijfel trekken. De kwantumaard van de werkelijkheid en het onzekerheidsprincipe van Heisenberg benadrukken het belang van de waarnemer en de behoefte aan een nieuwe manier om de materie zelf op te vatten.
De afgelopen eeuw heeft de kwantumfysica het materialistische paradigma zwaar weerlegd, waardoor de fundamenten van onze manier van interpreteren van de wereld op zijn grondvesten zijn doen schudden. De analyse van dit keerpunt lijkt doortrokken van verbijstering en spijt, aangezien het de intrinsieke fouten en wetenschappelijke ongegrondheid aan het licht bracht die het historisch materialisme kenmerkten. Tegenwoordig stelt nieuwe wetenschappelijke kennis ons in staat het script van onze zekerheden in termen van kennis en begrip van de kosmos te herschrijven.
De onverbiddelijke kracht van ontdekkingen op het kwantumveld heeft de conceptuele bolwerken van het materialisme krachtig ondermijnd. Een nieuw wetenschappelijk paradigma bevestigt dat alles wat we als solide en onaantastbaar beschouwden, feitelijk kwetsbaar en doorlaatbaar is gebleken. De echte wereld is oneindig veel subtieler en complexer dan we ons hadden voorgesteld.
Door het verleden te analyseren komen de historische mislukkingen van het materialisme aan het licht. De theoretische grondslagen waarop de materialistische visie was gebaseerd, zijn verbrokkeld door de onthullingen van de kwantumfysica. Met subtiele ironie heeft de natuurkunde van de 20e eeuw de naïviteit, de overhaaste en aanmatigende aannames onthuld waar het wetenschappelijk denken eeuwenlang aan vast had gehouden.
De wetenschappelijke ongegrondheid van het materialisme dwingt ons onze opvattingen over realisme en determinisme opnieuw te evalueren. De materialistische veronderstelling van een volledig en definitief begrip van de wereld verdwijnt in de lucht en opent de weg naar een meer bescheiden en open visie, zich bewust van de beperkingen ervan.
We kunnen met milde welwillendheid de uitspraak van een beroemde wetenschapper in overweging nemen die in 1900 zei: "Er valt nu niets nieuws te ontdekken in de natuurkunde. Het enige dat overblijft zijn alleen steeds nauwkeurigere metingen."
Bruno Del Medico, blogger, schrijver, uitgever, gespecialiseerd in de verspreiding van onderwerpen die verband houden met actuele sociale gebeurtenissen en de nieuwe grenzen van de wetenschap. Hij is de auteur van vele publicaties, waaronder een gespecialiseerde serie over kwantumfysica en metafysica.