Encyclopedia of Persian Literature: دانشنامه ادبیات ایران
About this ebook
تاریخ ادبیات فارسی یا تاریخ ادبیات پارسی به بررسی تاریخی و جریان‌شناسی ادبیات زبان فارسی می‌پردازد. ادبیات فارسی پس از اسلام تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتابهای قدیمی در موضوع‌های غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی جای گرفته‌اند.
آوازه برخی شاعران و نویسندگان ایرانی از مرزهای ایران بزرگ فراتر رفته‌است. شاعران و نویسندگانی همچون فردوسی، سعدی، حافظ شیرازی، مولوی، خیام و نظامی شهرتی جهانی دارند. در میان چهره‌های شناخته شده ادبیات معاصر پارسی در جهان می‌توان به صادق هدایت، محمدعلی جمال‌زاده، هوشنگ گلشیری و جلال آل احمد در ادبیات داستانی و شهریار، نیمایوشیج و احمد شاملو در چامه(شعر) اشاره کرد.
زبان فارسی باستان
زبان فارسی باستان در شاخه زبان‌های ایرانی از گروه زبان‌های هندوایرانی خانواده زبان‌های هندواروپایی قرار می‌گیرد. این زبان به زبان فارسی میانه تحول یافت که زبان ادبی و رسمی دوران ساسانیان بود و بعدها به زبان فارسی دری یا فارسی نو تبدیل شد. این زبان از زبان نیاایرانی(زبان ایرانی باستان) سرچشمه گرفته‌است.
فارسی باستان در کنار زبان اوستایی تنها زبان‌های ایرانی دوران کهن هستند که متن یا کتیبه‌هایی از آن‌ها به جا مانده است. زبان فارسی باستان در جنوب غربی ایران صحبت می‌شده‌است و قدیمی‌ترین متنی که از آن به جای مانده به قرن ششم پیش از میلاد مربوط می‌شود.
ریشه و پیشینه
زبان فارسی باستان که در دوران پیش از حمله اسکندر به ایران زبان دربار هخامنشی بوده از زبان‌های ایرانی جنوب غربی می‌باشد. این زبان با زبان مادی فاصله‌ای بسیار نزدیک داشته که احتمالاً دو گویش از یک زبان بوده‌اند. زبان فارسی باستان که از زبان‌های ایرانی واروپایی محسوب می‌شود که احتمالاً در پدیده مهاجرت آریاییان به‌همراه زبان‌های مادی و اوستایی وارد فلات ایران شده‌است.
این زبان پیش از ورود به سرزمین پارس در جنوب غربی ایران، بر اساس آنچه از کتیبه شلمانسر سوم، پادشاه آشوری بدست آمده در حوالی دریاچه ارومیه رایج بوده‌است. در این کتیبه که به سده نهم پیش از میلاد باز می‌گردد برای نخستین بار نام پارس در زبان آشوری بصورت پارسوا ذکر شده‌است. واژه پارسوا(pārćwa) شکل قدیمی‌تر واژه پارس(pārsa) دانسته شده‌است.
نخستین سند رسمی زبان فارسی باستان کتیبه بیستون در حوالی کرمانشاه است که به فرمان داریوش یکم نوشته شده‌است. داریوش که این کتیبه از زبان او نقل شده، زبان بکار رفته در آن را زبان آریایی معرفی می‌کند.
به‌همین جهت احتمال این وجود دارد که زبان مادی و فارسی باستان و نیز زبان‌های شرقی ایرانی همگی تحت نام آریایی بوده و گویش‌ها و لهجه‌هایی جداگانه در هر منطقه داشته‌اند. دوره آغاز تکلم به زبان فارسی باستان در میان فارسیان مشخص نیست اما از شواهد و قرائن زبان‌شناختی و مقایسه با زبان‌های اوستایی و سنسکریت که هم‌دوره زبان فارسی باستان هستند چنین به‌نظر می‌رسد که زبان فارسی باستان مدت‌ها پیش از دوره هخامنشیان نیز تکلم می‌شد و اشتباههای نگارشی و دستوری در کتیبه‌های متاخر دوره هخامنشی این حقیقت را القا می‌کند که فارسی باستان در دهه‌های پایانی حکومت مزبور احتمالاً زبانی خاموش بوده‌است.
زبان فارسی باستان یکی از معدود زبان‌های هندواروپایی دوره باستان است که در زمان رواجش مکتوب شده و اسناد مطالعه زبانی برای امروز بجای گذاشته و از این‌رو در بسیاری از پژوهش‌های زبان‌شناختی به‌عنوان ثابت بکار می‌رود.
زبان فارسی میانه یا پهلوی ساسانی که زبان رسمی ایران در دوره ساسانی بوده از فارسی باستان منشعب شده‌است. زبان فارسی و دیگر زبان‌های ایرانی جنوب غربی که از زیرمجموعه‌های زبان پهلوی ساسانی هستند همگی از فارسی باستان ریشه گرفته‌اند.
Ratings and reviews
About the author
Hossein Motie
Born: June 22, 1975
Graduated in English Translation Course
Member of Writers' house - Ministry of Culture and Islamic Guidance of Iran
CEO of BOOKTAB PUBLICATION
Author, Editor and Translator
He began his cultural activities in a book publishing & cultural center from the beginning of the academic year 1994.
From October 1994 to July 2005, he has been involved in publishing books in the fields of Classical Persian Literature, General Psychology, Social Sciences, and Public Books. Alongside his studies and work, he has also been translating world-class authors' books into the fields of psychology and social sciences as well as classic English novels. He has written several books in the field of public books, based on his study and research experiences.
At the end of July 2005, he obtained his publishing license under the title "BOOKTAB PUBLICATION" and thus officially entered the field of cultural and publishing activities. Thus he collected all his translation and authoring works and published them with his own publishing brand. During the following years, however, he collaborated closely with publishers and other cultural centers and published several works under the titles of those publications.
Since 2005, over 75 titles of his works and translations have been published by BOOKTAB PUBLICATION and several other publishers. He is currently translating three titles of early 21st century classic novels.
حسین مطیع
متولد اول تیر 1354
دانش آموخته رشته مترجمی زبان انگلیسی
عضو سرای اهل قلم- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران
مدیر مسئول انتشارات بوکتاب
نویسنده، ویراستار و مترجم کتاب
شروع فعالیتهای فرهنگی ایشان از اوایل سال تحصیلی 1373 هجری شمسی در یک مرکز فرهنگی انتشاراتی کتاب بوده و همزمان در همان سال در رشته مترجمی زبان انگلیسی وارد دانشگاه شده و مشغول به تحصیل شدند.
از مهر ماه 1373 تا تیر ماه 1384 فعالیتهای ایشان در چاپ و نشر کتاب در حوزه های ادبیات کلاسیک فارسی، روانشناسی عمومی، علوم اجتماعی و حوزه کتابهای عمومی بوده است. در طی این سالها همزمان در کنار کار و تحصیل، ایشان همچنین مشغول به ترجمه کتابهای نویسندگان مطرح جهان در رشته های روانشناسی و علوم اجتماعی و همچنین رمانهای کلاسیک انگلیسی بوده است. ایشان با توجه به تجارب مطالعاتی و تحقیقاتی خویش چندین عنوان کتاب در حوزه کتابهای عمومی تالیف کرده اند.
در اواخر تیرماه سال 1384 ایشان موفق به دریافت مجوز انتشاراتی خویش تحت عنوان " انتشارات بوکتاب" شده و بدین ترتیب رسمأ وارد عرصه فعالیتهای فرهنگی و انتشاراتی شدند. بدین ترتیب کلیه آثار ترجمه و تالیفی خویش را گردآوری کرده و با برند انتشاراتی خویش به چاپ رساندند. البته در طی سالهای بعد از آن ایشان همکاریهای نزدیک با ناشرین و مراکز فرهنگی دیگر نیز داشته اند و آثاری چند تحت عناوین آن انتشارات به چاپ رسانده اند.
از سال 1384 تاکنون بالغ بر 75 عنوان از آثار و ترجمه های ایشان تا کنون توسط انتشارات بوکتاب و چندین ناشر دیگر به چاپ رسیده است. در حال حاظر نیز ایشان مشغول ترجمه 3 عنوان کتاب از رمانهای کلاسیک اوایل قرن 21 میلادی هستند.
